|
||||
|
[EN] | ||
Uimhir 25 de 1925. | ||
[EN] |
ACHT NA mBANNAÍ TALMHAN, 1925. | |
ACHT CHUN SOCRÚ EILE A BHEIDH NÍOS FEARR DO DHÉANAMH I dTAOBH BANNAÍ TALMHAN DO THABHAIRT AMACH FÉN ACHT TALMHAN, 1923 , AGUS I dTAOBH URRAÍOCHT AGUS FUASCAILT DO DHÉANAMH ORTHA AGUS ÍOC AN ÚIS ORTHA AGUS CHUN DEIGHLEÁIL LE BLIANACHTAÍ CEANNAIGH A hÍOCTAR FÉN ACHT SAN. [3adh Iúl, 1925.] |
ACHTUIGHEADH OIREACHTAS SHAORSTáIT ÉIREANN MAR LEANAS:— | ||
[EN] |
An Príomh-Acht. |
1. —San Acht so cialluíonn an focal “an Príomh-Acht” an t Acht Talmhan, 1923 (Uimh. 42 de 1923) . |
[EN] |
Urraíocht Bhriotáineach ar Bhannaí Talmhan. |
2. —(1) Má tugtar aon tsuim amach as an gCiste Có-dhlúite Briotáineach no as a thora fáis chun aon urraíocht do chó-líona a thug an Cisteán Briotáineach ar íoc cholann agus ús aon Bhannaí Talmhan a bunuíodh chun crícheanna an Phríomh-Achta, cuirfar mar mhuirear ar an bPrímh-Chiste no ar a thora fáis agus íocfar amach as, láithreach i ndiaidh an mhuirir a bunuíodh le fo-alt (4) d'alt 1 den Phríomh-Acht, mar a leasuítear é leis an Acht so, suim is leor chun aon tsuim a tugadh amach mar adubhradh d'aisíoc leis an gCisteán Briotáineach maraon le hús uirthi o dháta na tabhartha amach san do réir pé ráta a có-aontófar idir an Aire Airgid agus an Cisteán Briotáineach no mara gcó-aontuítear amhlaidh, do réir ráta cúig per cent. per annum. |
[EN] | (2) Gach suim a tabharfar amach as an bPrímh-Chiste do réir an mhuirir a bunuítear leis an bhfo-alt san roimhe seo aisíocfar í leis an gCiste sin amach as an gCiste Urraíochta. | |
[EN] |
Bunú agus fuascailt Bannaí Talmhan 4½ per cent. |
3. —Léireofar an Príomh-Acht agus beidh éifeacht aige agus tuigfar go raibh éifeacht riamh aige fé is dá gcuirtí an t-alt so a leanas ann in ionad an ailt 1 atá anois ann, sé sin le rá:— |
[EN] | “ 1.—(1) Chun soláthar do dhéanamh chun íoctha na suimeanna a bheidh le n'íoc i mbannaí fén Acht so beidh comhacht ag an Aire Airgid, nuair is gá é agus fé mar is gá chun na críche sin, bannaí dá ngairmfear Bannaí Talmhan 4½ per cent. do bhunú agus do thabhairt amach, de pé tomhasanna (nách lú in aon chás ná púnt) a cheapfidh an tAire. | |
[EN] | (2) Tabharfidh na bannaí ús do réir 4½ per cent. per annum dá n-ainm-luach, ús a bheidh iníoctha in airgead Briotáineach ina chó-choda leath-bhliantúla ar pé uaire i ngach bliain a ceapfar leis na Rialacháin fé n-a dtabharfar amach iad. | |
[EN] | (3) Beidh na bannaí ionfhuascailte ar par in airgead Briotáineach maraon le híoc gach riaráiste úis, agus déanfidh an tAire Airgid socruithe chun iad d'fhuascailt le tarraicí bliantúla no leath-bhliantúla laistigh de cheithre fichid bliain ón 18adh lá de Mhí na Nodlag, 1924, agus féadfidh an tAire sin rialacháin do dhéanamh i gcóir tarrac na mbannaí sin. Socrófar leis na rialacháin sin i dtaobh fuascailt do dhéanamh láithreach ar bhannaí a haistreofar le hordú an Choimisineura Bhreithiúntais in íoc Diúitéthe Báis no i bhfuascailt blianachtaí talamh-cheannaigh a bheidh ina muirear ar na tailte a thiocfidh i seilbh Choimisiún na Talmhan fén Acht so: | |
[EN] | Ach, aon uair tar éis deich mbliana fichead a bheith caithte o tugadh amach iad, féadfar, marar fuascladh cheana iad, aon bhannaí d'fhuascailt ar par pé uair agus le tarraicí no ar pé slí eile a ordóidh an tAire Airgid. | |
[EN] | (4) As Ciste na mBannaí Talmhan a bunófar fén Acht so isea a híocfar an t-ús ar na bannaí talmhan agus na suimeanna theastóidh chun bannaí talmhan d'fhuascailt do réir forálacha an ailt seo, agus marar leor an céanna beidh a muirear agus a n-íoc ar Phrímh-Chiste Shaorstáit Éireann no ar a thora fáis mar chéad-mhuirear air i ndiaidh aon mhuirearacha a bunuíodh roimh rith an Achta so. Aon tsuimeanna a híocfar mar sin as an bPrímh-Chiste áireofar iad mar roimh-íoc sealadach le Ciste na mBannaí Talmhan agus déanfar suas iad as an gCiste Urraíochta. | |
[EN] | (5) Chun fuascailte na mbannaí cuirfar na suimeanna so a leanas i leataoibh i gCiste na mBannaí Talmhan i ndeire gach leath-bhliana dar críoch an 1adh lá de Bhealtaine, no an 1adh lá de Mhí na Samhna, go dtí go mbeidh fuascailt déanta ar gach banna a tugadh amach fén Acht so, sé sin le rá:— | |
[EN] | (a) suim chó mór le dó agus trí ochtú per cent. de sna suimeanna uile a roimh-íocadh no a híocadh tré bhannaí talmhan do thabhairt amach fén Acht so go dtí deire na leath-bhliana roimhe sin agus nár dheimhnigh an tAire Airgid a bheith aisíoctha agus, ina theanta san, más ar an lá deiridh den leath-bhliain roimhe sin a tugadh amach na bannaí talmhan, suim a háireofar do réir ráta 4¾per cent. per annum in aghaidh na tréimhse o dheire na leath-bhliana go dtí an chéad lá dividendum ina dhiaidh sin, agus | |
[EN] | (b) suim a háireofar do réir ráta ceathair agus trí ceathrúin per cent. per annum de sna suimeanna uile a roimhíocadh no a híocadh tré bhannaí talmhan do thabhairt amach fén Acht so o thosach na leath-bhliana san agus nár dheimhnigh an tAire Airgid a bheith aisíoctha, agus is in aghaidh na tréimhse o dháta an bhanna do thabhairt amach go dtí an chéad lá dividendum tar éis deire na leath-bhliana san a háireofar an tsuim sin amhlaidh, agus | |
[EN] | (c) gach suim a íocfidh ceannathóirí tionóntacha i rith na leath-bhliana san i bhfuascailt blianachtaí cheannaigh is iníoctha fén Acht so, agus | |
[EN] | (d) gach suim a íocfidh ceannathóir in airgead i rith na leath-bhliana san tar éis do Choimisiún na Talmhan aon talamh a dílsíodh ionta fén Acht so do dhíol leis. | |
[EN] | Déanfar na méideanna so a leanas do bhaint as na suimeanna a cuirfar i leataoibh amhlaidh i ndeire aon leath-bhliana, sé sin le rá:— | |
[EN] | (e) méid an úis is iníoctha an chéad lá dividendum eile ar scór gach banna a tugadh amach amhlaidh agus nár fuascladh go deire na leath-bhliana san, agus | |
[EN] | (f) an méid a theastóidh, má theastuíonn sé, chun lán-íoctha gach banna a haistríodh fén Acht so i rith na leathbhliana san, le hordú an Choimisineura Bhreithiúntais, in íoc Diúitéthe Báis no i bhfuascailt blianachtaí talamh-cheannaigh, agus | |
[EN] | (g) méid aon roimh-íoca a híocadh amach as an gCiste Urraíochta i rith na leath-bhliana san in íoc úis ar bhannaí talmhan a tugadh amach an lá deiridh den leath-bhliain roimhe sin, no tar éis an lae sin, agus roimh an lá dividendum a tháinig sa leathbhliain a céad-luaidhtear, in aghaidh na tréimhse idir an tabhairt-amach san agus an lá dividendum san. | |
[EN] | Isé suim a theastóidh chun bannaí d'fhuascailt nuair a déanfar aon tarrac bliantúil no leath-bhliantúil ná méid iomlán na suim uile a cuireadh i leataoibh fén bhfo-alt so (ach na méideanna roimhráite do bhaint as) o dineadh an tarrac deiridh roimhe sin maraon le pé ús a hordófar le rialacháin a déanfar fén Acht so.” | |
[EN] |
I mBannaí Talmhan a híocfar éilithe i gcoinnibh airgid cheannaigh. |
4. —Léireofar an Príomh-Acht agus beidh éifeacht aige agus tuigfar go raibh éifeacht riamh aige fé is dá gcuirtí an t-alt so a leanas ann in ionad an ailt 3 atá anois ann, sé sin le rá:— |
[EN] | “3.—(1) Déanfar gach éileamh i gcoinnibh an airgid cheannaigh d'íoc agus do ghlana, sa mhéid gur leor chuige na bannaí talmhan a bheidh ag seasamh don airgead cheannaigh, tré bhannaí talmhan is ionann ainm-luach le méid an éilimh d'aistriú chun an éilitheora amach as na bannaí talmhan a bheidh ag seasamh don airgead cheannaigh, agus i ngach cás den tsórt san beidh teideal ag an éilitheoir chun an úis d'fhás ón lá ceaptha ar na bannaí talmhan a haistríodh chuige amhlaidh. | |
[EN] | (2) Tuigfar íoc éilimh i gcoinnibh an airgid cheannaigh do réir an ailt seo do bheith ina shásamh san éileamh chó fada le méid ainm-luach na mbannaí talmhan a haistríodh chun an éilitheora in íoc an éilimh. | |
[EN] | (3) D'ainneoin forálacha an ailt seo, féadfidh an Coimisinéir Breithiúntais, in aon chás áirithe ina bhfeicfar do gur gá é do réir chirt, pé ordú is dó leis is ceart, ordú bunoscionn leis na forálacha san roimhe seo den alt so, do dhéanamh i dtaobh aon éilimh i gcoinnibh an airgid cheannaigh no i dtaobh na mbannaí talmhan is ionaistrithe in íoc an éilimh no i dtaobh an úis ar na bannaí talmhan san. | |
[EN] | (4) Ag socrú praghas fuascailte leasanna uachtaracha dho, tabharfidh an Coimisinéir Breithiúntais aire don phraghas a fuair an díoltóir ar na tailte as a ngluaiseann na leasanna uachtaracha san. | |
[EN] | (5) San alt so foluíonn an focal “éileamh i gcoinnibh an airgid cheannaigh” na nithe seo a leanas sa mhéid go bhfuilid fé seach iníoctha amach as an airgead ceannaigh, sé sin le rá:— | |
[EN] | (a) praghas fuascailte gach leasa, ualaigh, agus éilimh eile, uachtarach agus eadarghabhálach, a bhaineann le hairgead ceannaigh a híocfar le bannaí talmhan 4½ per cent. no is iníoctha amach as na leasanna, na hualaighe, agus na héilithe sin, agus | |
[EN] | (b) riaráiste uile na leasanna, na n-ualach, agus na n-éilithe sin agus gach ús ortha, agus | |
[EN] | (c) na costaisí a bhain le cruthú an teidil chun na leasanna, na n-ualach, agus na n-éilithe sin, agus | |
[EN] | (d) costaisí díola an díoltóra, | |
[EN] | agus gairmtear an t-éilitheoir den té go bhfuil teideal aige chun méid éilimh i gcoinnibh an airgid cheannaigh d'fháil.” | |
[EN] |
Alt 27 den Phríomh-Acht ar lár. |
5. —Léireofar an Príomh-Acht agus beidh éifeacht aige agus tuigfar go raibh éifeacht riamh aige fé is dá bhfágtí ar lár ann alt 27 atá anois ann. |
[EN] |
Iocaíochtaí o Choimisiún na Talmhan i gcásanna áirithe. |
6. —(1) Iocfidh Coimisiún na Talmhan le Ciste na mBannaí Talmhan ús do réir ráta ceathair go leith per cent. per annum agus ciste fiach-luíoduithe do réir ráta an cheathrú cuid d'aon per cent. per annum ar gach suim a roimh-íocadh no a híocadh tré bhannaí talmhan do thabhairt amach fén bPríomh-Acht agus nár dheimhnigh an tAire Airgid a bheith aisíoctha. |
[EN] | (2) Bainfidh fo-ailt (5) agus (6) d'alt 11 den Phríomh-Acht leis na híocaíochtaí atá le n'íoc ag Coimisiún na Talmhan fén alt so fé mar a bhainid leis na híocaíochtaí bliantúla agus eile atá le n'íoc ag Coimisiún na Talmhan fén alt san. | |
[EN] | (3) Athghairmtear leis seo fo-ailt (1), (2), agus (3) d'alt 11 den Phríomh-Acht. | |
[EN] |
Conus a deighleálfar le blianachtaí áirithe ceannaigh. |
7. —(1) Má ath-dhíolann Coimisiún na Talmhan ar phraghas níos aoirde, tar éis rithte an Phríomh-Achta, tailte do cheannuíodar féin no Bord na gCeanntar gCumhang fé sna hAchtanna Talamh-Cheannaigh roimh rith an Phríomh-Achta, déanfar gach suim a bailíodh ar scór na blianachta ceannaigh is iníoctha ar scór an phraghais ar ar hath-dhíoladh na tailte sin amhlaidh d'íoc isteach i gCiste na mBlianachtaí Ceannaigh d'ainneoin an bhlianacht cheannaigh sin no cuid éigin di do bheith ionchurtha i leith caiteachais nár híocadh aon roimh-íoc amach as Ciste Ceannach Talmhan na hÉireann ina chóir. |
[EN] | (2) Pé méid, d'aon bhlianacht cheannaigh a híocadh isteach i gCiste na mBlianachtaí Ceannaigh do réir an fho-ailt sin roimhe seo, pé méid di sin is ionchurtha i leith caiteachais nár híocadh aon roimh-íoc amach as Ciste Ceannach Talmhan na hÉireann ina chóir deighleálfidh an tAire Airgid leis do réir rialachán a dhéanfa sé chuige sin fén bhfo-alt so, agus leis na rialacháin sin féadfar a ordú cadé an modh ar a bhfuighfar amach cadé an cion den bhlianacht cheannaigh is ionchurtha i leith an chaiteachais sin. | |
[EN] | (3) Má dhineann Coimisiún na Talmhan (pe'ca roimh rith an Achta so no dá éis é) tailte a cheannuíodar fén bPríomh-Acht d'ath-dhíol ar phraghas níos aoirde déanfar pé méid, den bhliantacht cheannaigh is iníoctha ar scór an phraghais sin, pé méid di sin is ionchurtha i leith caiteachais nár híocadh aon roimh-íoc ina chóir tré bhannaí talmhan do thabhairt amach, déanfar é d'íoc isteach sa Stát-Chiste no deighleálfar leis chun sochair den Stát-Chiste i pé slí a cheapfidh an tAire Airgid le rialacháin a déanfar fén bhfo-alt so, agus leis na rialacháin sin féadfar a ordú cadé an modh ar a bhfuighfar amach cadé an cion den bhlianacht cheannaigh is ionchurtha i leith an chaiteachais sin. | |
[EN] |
Suimeanna áirithe a híocadh amach as an gCiste Urraíochta d'aisíoc leis. |
8. —Má híocadh amach as an gCiste Urraíochta, le Cuntas Ceannach na Talmhan no le Ciste Ceannach Talmhan na hÉireann, roimh-íoc ar scór an úis ar roimh-íoc a híocadh le ceannathóir in aghaidh na tréimhse idir— |
[EN] | (a) an lá sé mhí roimh an gcéad lá gála chun an bhlianacht cheannaigh d'íoc ar scór an roimh-íoca san, agus | |
[EN] | (b) an chéad lá ina dhiaidh sin go raibh dividenda iníoctha ar stoc a tugadh amach fén Purchase of Land (Ireland) Act, 1891, no fén Irish Land Act, 1903, | |
[EN] | íocfar isteach sa Chiste Urraíochta, in ainneoin éinní contrárdha dho san i bhfo-alt (2) d'alt 12 den Phríomh-Acht, gach suim a gheobhaidh Coimisiún na Talmhan o cheannathóir ar scór an úis sin. | |
[EN] |
Gearr-theideal, léiriú agus luadh. |
9. —(1) Féadfar Acht na mBannaí Talmhan, 1925 , do ghairm den Acht so. |
[EN] | (2) Léireofar an tAcht so mar éinní amháin leis na hAchtanna Talamh-Cheannaigh agus féadfar é do luadh i dteanta na nAcht san. |