An Chéad Lch. Lch. Roimhe Seo (ACHT TOGHACHÁN AN UACHTARÁIN, 1937) Ar Aghaidh (CUID II. Iarrthoiri d'Ainmniu.)

32 1937

ACHT TOGHACHÁN AN UACHTARÁIN, 1937

CUID I.

Roimhraiteach agus Generalta.

Gearr-theideal.

1. —Féadfar Acht Toghachán an Uachtaráin, 1937 , do ghairm den Acht so.

Tosach feidhme.

2. —Tiocfaidh an tAcht so i ngníomh díreach tar éis teacht i ngníomh do Bhunreacht na hÉireann d'achtuigh an Pobal le déanaí.

Mínithe.

3. —San Acht so—

cialluíonn an abairt “an tAire” an tAire Rialtais Áitiúil agus Sláinte Puiblí;

cialluíonn an abairt “toghachán uachtaráin” duine do thogha chun oifige Uachtaráin na hÉireann;

cialluíonn an abairt “an chéad toghachán uachtaráin” an chéad toghachán uachtaráin a comórfar tar éis tosach feidhme an Achta so;

cialluíonn an abairt “gnáth-thoghachán uachtaráin” toghachán uachtaráin a comórfar ag féachaint roimh ré do théarma oifige an Uachtaráin a bheidh i seilbh oifige an uair sin do theacht chun a chríche le himeacht aimsire;

cialluíonn an abairt “toghachán uachtaráin nea-ghnáth” toghachán uachtaráin a bheidh riachtanach de dheascaibh folúntais do thárlachtaint in oifig an Uachtaráin ar shlí seachas de dhruim téarma oifige Uachtaráin do theacht chun a chríche le himeacht aimsire;

cialluíonn an abairt “toghachán Dála” toghachán comhaltaí de Dháil Éireann;

cialluíonn an abairt “rolla de thoghthóirí” rolla de sna daoine bheidh i dteideal vótála i dtoghachán Dála;

cialluíonn an focal “orduithe” orduithe le rialacháin ar n-a ndéanamh ag an Aire fén Acht so.

Rialacháin.

4. —Féadfaidh an tAire rialacháin do dhéanamh ag ordú éinní no aon ruda dá dtagartar san Acht so mar ní no mar rud atá orduithe no le hordú.

Costaisí.

5. —Sa mhéid go gceadóidh an tAire Airgid é is amach as airgead a sholáthróidh an tOireachtas a híocfar na costaisí uile fé n-a raghaidh an tAire chun an Achta so do chur i bhfeidhm.

An t-ordú ceaptha laetheanta.

6. —(1) Roimh gach toghachán uachtaráin ceapfaidh an tAire le hordú (dá ngairmtear san Acht so an t-ordú ceaptha laetheanta)—

(a) an lá (dá ngairmtear san Acht so an lá deiridh chun ainmniúcháin do ghlacadh) is lá deiridh chun an chinn chomhrimh thoghacháin uachtaráin do ghlacadh ainmniúchán don toghachán san, agus

(b) an áit ina suidhfidh an ceann comhrimh toghacháin uachtaráin chun breith do thabhairt ar ainmniúcháin an lá deiridh chun ainmniúcháin do ghlacadh, agus

(c) an lá (dá ngairmtear san Acht so an lá chun tarrac siar) fhéadfaidh iarrthóir tarrac siar o bheith ina iarrthóir tar éis tabhairt na breithe ar ainmniúcháin do bheith críochnuithe, agus

(d) an áit ina suidhfidh an ceann comhrimh toghacháin uachtaráin chun tarraicthe-siar do ghlacadh an lá chun tarrac siar, agus

(e) an lá (dá ngairmtear san Acht so an lá vótaíochta) a déanfar an vótaíocht (más ann di) sa toghachán san, agus

(f) seoladh na hoifige, leis an gceann comhrimh toghacháin uachtaráin, chun a bhféadfar páipéirí ainmniúcháin agus scríbhinní eile do chur chuige.

(2) I gcás an chéad toghacháin uachtaráin, déanfar an t-ordú ceaptha laetheanta fén alt so chó luath agus a bheidh caoi ann chuige sin tar éis teacht i ngníomh don Bhunreacht, agus na laetheanta ceapfar leis sin toghfar iad i slí go mbeidh an toghachán críochnuithe in am chun an uachtaráin a toghfar ann do dhul i gcúram a oifige lá nach déanaí ná naoi bhfichid lá tar éis teacht i ngníomh don Bhunreacht.

(3) I gcás gnáth-thoghacháin uachtaráin, déanfar an t-ordú ceaptha laetheanta fén alt so an seascadú lá roimh dheireadh théarma oifige an uachtaráin a bheidh ag dul as oifig no chó luath tar éis an lae sin agus a bheidh caoi ann chuige sin, agus na laetheanta ceapfar leis sin toghfar iad i slí go mbeidh an toghachán críochnuithe in am chun an uachtaráin a toghfar ann do dhul i gcúram a oifige an lá tar éis deireadh théarma oifige an uachtaráin a bheidh ag dul as oifig.

(4) I gcás toghacháin uachtaráin nea-ghnáith, déanfar an t-ordú ceaptha laetheanta fén alt so chó luath agus a bheidh caoi ann chuige sin tar éis don uachtarán do bhí ann roimhe sin do scur de bheith in oifig, agus na laetheanta ceapfar leis sin toghfar iad i slí go mbeidh an toghachán críochnuithe fé cheann seasca lá tar éis an scurtha san.

(5) Ní bheidh an lá chun tarrac siar níos luatha ná an dara lá ná níos déanaí ná an seachtú lá tar éis an lae dheiridh chun ainmniúcháin do ghlacadh.

(6) Foillseofar gach ordú ceaptha laetheanta san Iris Oifigiúil chó luath agus is féidir é tar éis a dhéanta.

An ceann comhrimh toghacháin uachtaráin.

7. —(1) Roimh gach toghachán uachtaráin, agus lá nach déanaí ná an lá déanfar an t-ordú ceaptha laetheanta alos an toghacháin sin, ceapfaidh an tAire duine ceart oiriúnach chun bheith ina cheann chomhrimh (dá ngairmtear san Acht so an ceann comhrimh toghacháin uachtaráin) chun crícheanna an toghacháin sin.

(2) Beidh sé de dhualgas ar an gceann comhrimh toghacháin uachtaráin an toghachán uachtaráin gur chun a chrícheanna ceapfar é do stiúradh, na vótanna bhéarfar ann do chomhreamh, agus a thoradh do dhéanamh amach agus do dhearbhú do réir an Achta so, agus na nithe eile sin do dhéanamh maidir leis an toghachán san is gá dhó do réir an Achta so do dhéanamh.

(3) Ullamhóidh an tAire Airgid o am go ham scála d'éilithe maximum do chinn chomhrimh thoghacháin uachtaráin, agus íocfaidh an tAire sin le gach ceann comhrimh toghacháin uachtaráin, as an bPrímh-Chiste no as a thoradh fáis, a chuid éilithe réasúnta alos a sheirbhísí agus a chostaisí maidir leis an toghachán uachtaráin gur chun a chrícheanna ceapadh é, ach ní bheid san níos mó in aon chás ná na héilithe maximum a bheidh luaidhte sa scála san d'éilithe maximum a bheidh i bhfeidhm de thurus na huaire.