CUID XIII

Cionta, Pionóis agus Imeachtaí Dlíthiúla

133. —(1) Má tharlaíonn sárú, maidir le mianach—

(a) ar fhoráil den Acht seo, d'ordú a bheidh déanta faoi nó de rialacháin, nach foráil a fhoráileann go sainráite go bhfuil duine le bheith ciontach i gcion, nó

(b) ar threoir, toirmeasc, srian nó ceanglas a bheidh tugtha nó forchurtha le fógra arna sheirbheáil faoin Acht seo, nó dá bhua, ag cigire, nó

(c) ar choinníoll a ghabhfaidh le díolúine, toiliú, ceadú nó údarás arna thabhairt faoin Acht seo, nó dá bhua, ag an Aire nó ag cigire;

beidh gach duine acu seo a leanas, faoi réir na bhforálacha ina dhiaidh seo den Acht seo, ciontach i gcion, eadhon, úinéir an mhianaigh, aon duine dar thug an t-úinéir ordacháin i scríbhinn de bhun alt 12 inar sonraíodh, nó inar áiríodh mar nithe a bhfuil de chúram ar an duine sin a áirithiú ina leith go gcomhlíonfar, maidir leis an mianach, freagrachtaí reachtúla de chuid an úinéara, nithe den chineál lena mbaineann an fhoráil, an treoir, an toirmeasc, an srian, an ceanglas nó an coinníoll, bainisteoir an mhianaigh agus aon duine a áirítear de thuras na huaire chun críocha an Achta seo mar bhainisteoir air.

(2) Má tharlaíonn sárú, maidir le cairéal,—

(a) ar fhoráil den Acht seo nó de rialacháin, nach foráil a fhoráileann go sainráite go bhfuil duine le bheith ciontach i gcion, nó

(b) ar threoir, toirmeasc, srian nó ceanglas a bheidh tugtha nó forchurtha le fógra arna sheirbheáil faoin Acht seo, nó dá bhua, ag cigire, nó

(c) ar choinníoll a ghabhfaidh le díolúine, toiliú, ceadú nó údarás arna thabhairt faoin Acht seo, nó dá bhua, ag an Aire nó ag cigire,

beidh gach duine acu seo a leanas, faoi réir na bhforálacha ina dhiaidh seo den Acht seo, ciontach i gcion, eadhon, úinéir an chairéil, aon duine dar thug an t-úinéir ordacháin i scríbhinn de bhun alt 12 inar sonraíodh, nó inar áiríodh, mar nithe a bhfuil de chúram ar an duine sin a áirithiú ina leith go gcomhlíonfar, maidir leis an gcairéal, freagrachtaí reachtúla de chuid an úinéara, nithe den chineál lena mbaineann an fhoráil, an treoir, an toirmeasc, an srian, an ceanglas nó an coinníoll, bainisteoir an chairéil agus an duine a áirítear de thuras na huaire chun críocha an Achta seo mar bhainisteoir air.

(3) Ní bheidh bainisteoir cairéil, ná duine a bheidh de thuras na huaire á áireamh chun críocha an Achta seo mar bhainisteoir air ciontach, de bhua fho-alt (2), i gcion arb é atá ann sárú mar a dúradh maidir le ní a ndéantar freagracht ina leith a fhorcoimeád go cuí don úinéir de bhun alt 25.

(4) Má tharlaíonn sárú, maidir le mianach, ag duine seachas duine a luaitear i bhfo-alt (1), ar fhoráil den sórt a luaitear i mír (a) den fho-alt sin, ar foráil í a chuireann dualgas nó ceanglas go sainráite ar an duine sin nó ar dhaoine d'aicme lena mbaineann sé nó a thoirmisceann go sainráite air nó ar dhaoine d'aicme lena mbaineann sé nó ar gach uile dhuine gníomh sonraithe a dhéanamh, beidh an duine a sháróidh an fhoráil sin, chomh maith leis na daoine a luaitear san fho-alt sin (1), ciontach i gcion, agus má tharlaíonn sárú, maidir le cairéal, ag duine seachas duine a luaitear i bhfo-alt (2), ar fhoráil den sórt a luaitear i mír (a) den fho-alt sin, ar foráil í a chuireann dualgas nó ceanglas go sainráite ar an duine sin nó ar dhaoine d'aicme lena mbaineann sé nó a thoirmisceann go sainráite air nó ar dhaoine d'aicme lena mbaineann sé nó ar gach uile dhuine gníomh sonraithe a dhéanamh, beidh an duine a sháróidh an fhoráil sin, chomh maith leis na daoine a luaitear san fho-alt sin (2), ciontach i gcion.

(5) Ní bheidh bainisteoir mianaigh nó cairéil sa cháil sin dó, ná duine a bheidh de thuras na huaire á áireamh chun críocha an Achta seo mar bhainisteoir mianaigh nó cairéil, ciontach, de bhua fho-alt (1) nó (2), i gcion toisc sárú a bheith déanta ag úinéir an mhianaigh nó an chairéil—

(a) ar aon fhoráil den Acht seo, d'ordú arna dhéanamh faoi nó de rialacháin, ar foráil í a chuireann dualgas nó ceanglas nó toirmeasc go sainráite ar úinéir an mhianaigh nó an chairéil, nó

(b) ar aon toirmeasc, srian nó ceanglas a chuirfear go sainráite ar úinéir an mhianaigh nó an chairéil de bhua fógra arna sheirbheáil faoin Acht seo, nó dá bhua, ag cigire,

ná toisc sárú a bheith déanta ar alt 14 nó 26.

134. —Má fhostaítear daoine ar bith i mianach nó i gcairéal ar dhóigh seachas de réir forálacha an Achta seo, d'orduithe arna ndéanamh faoi agus de rialacháin, measfar sárú ar leith a bheith déanta i gcás gach duine a fhostófar amhlaidh.

135. —(1) Duine a bheidh ciontach i gcion nach bhforáiltear aon phionós sainráite dó faoin Acht seo, dlífear, ar é a chiontú ann go hachomair—

(a) fíneáil nach mó ná céad punt a chur air, más úinéir mianaigh nó cairéil é, duine ar thug úinéir mianaigh nó cairéil ordacháin dó de bhun alt 12, bainisteoir mianaigh nó cairéil nó duine a áirítear de thuras na huaire chun críocha an Achta seo mar bhainisteoir mianaigh nó bainisteoir cairéil, agus

(b) fíneáil nach mó ná fiche punt a chur air murab ea.

(2) (a) Má chiontaítear duine i gcion faoin Acht seo agus go leanfar, tar éis an chiontaithe, den sárú ar ciontaíodh é ina leith, beidh sé ciontach i gcion eile agus ar a chiontú ann go hachomair dlífear fíneáil nach mó ná cúig phunt a chur air in aghaidh gach lae a leanfar amhlaidh den sárú.

(b) Beidh cion faoin bhfo-alt seo ina chion leanúnach agus dá réir sin féadfar imeachtaí úra ina leith a thionscnamh ó am go ham.

(3) I gcás inar deimhin leis an gcúirt a chiontóidh duine in aon chion den sórt a dúradh gur dhócha don sárú a gciontófar é ina leith—

(a) bás, nó díobháil mhór choirp, a thabhairt ar dhuine a bhí ar fostú sa mhianach nó sa chairéal ar maidir leis a tharla an sárú, nó bheith ina chúis le tionóisc chontúirteach, nó

(b) aon duine den sórt sin a chur i gcontúirt,

féadfaidh an chúirt príosúnacht go ceann téarma nach faide ná trí mhí (i dteannta, nó in ionad, fíneála) a chur ar an duine a chiontófar.

136. —In aon imeachtaí faoin Acht seo a thionscnófar, de bhua fho-alt (1) nó (2) d'alt 133, in aghaidh duine mar gheall ar shárú ag duine seachas é féin—

(a) ar fhoráil den Acht, d'ordú arna dhéanamh faoi nó de rialacháin, ar foráil í a chuireann dualgas nó ceanglas go sainráite ar an duine eile sin, nó ar dhaoine d'aicme lenar bhain sé tráth an tsáraithe, nó a thoirmisceann go sainráite air nó ar dhaoine d'aicme den sórt sin, nó ar gach uile dhuine, gníomh sonraithe a dhéanamh, nó

(b) ar thoirmeasc, srian nó ceanglas a chuirfear go sainráite ar an duine eile sin de bhua fógra arna sheirbheáil faoin Acht seo, nó dá bhua, ag cigire,

is cosaint é don duine a chúiseofar a chruthú go ndearna sé gach dícheall cuí chun a áirithiú go gcomhlíonfaí an fhorail, an toirmeasc, an srian nó an ceanglas, cibé acu é.

137. —Is cosaint é in aon imeachtaí dlíthiúla chun damáistí a ghnóthú agus in aon ionchúiseamh, sa mhéid go mbeidh na himeachtaí nó an t-ionchúiseamh bunaithe ar líomhain go ndearnadh sárú, maidir le mianach nó cairéal—

(a) ar fhoráil den Acht seo, d'ordú arna dhéanamh faoi nó de rialacháin (nach foráil a fhoráileann go sainráite go mbeidh duine ciontach i gcion), nó

(b) ar threoir, toirmeasc, srian, nó ceanglas a bheidh tugtha nó forchurtha le fógra arna sheirbheáil faoin Acht seo, nó dá bhua, ag cigire, nó

(c) ar choinníoll a ghabhfaidh le díolúine, toiliú, ceadú nó údarás arna thabhairt faoin Acht seo, nó dá bhua, ag an Aire nó ag cigire,

a chruthú nárbh fhéidir an sárú a sheachaint nó a chosc.

138. —Chun amhrais a sheachaint achtaítear leis seo nach bhfuil úinéir mianaigh nó cairéil saortha ó dhliteanas chun damáistí a íoc mar gheall ar shárú, maidir le mianach nó cairéal, ag duine a bheidh ar fostú aige—

(a) ar fhoráil den Acht seo, d'ordú arna dhéanamh faoi nó de rialacháin, nó

(b) ar thoirmeasc, srian nó ceanglas a forchuireadh le fógra arna sheirbheáil faoin Acht seo, nó dá bhua, ag cigire,

de bhíthin amháin go raibh an fhoráil a sáraíodh ina foráil a chuir dualgas nó ceanglas go sainráite ar an duine sin, nó ar dhaoine d'aicme lenar bhain sé tráth an tsáraithe, nó a thoirmisc go sainráite ar an duine sin, nó ar dhaoine d'aicme den sórt sin, nó ar gach uile dhuine, gníomh sonraithe a dhéanamh nó, de réir mar a bheidh, gur forchuireadh an toirmeasc, an srian nó an ceanglas go sainráite ar an duine sin, nó go raibh an duine sin, de bhun an Achta seo nó de bhun rialachán, ceaptha ag duine seachas an t-úinéir.

139. —Má fhostaítear páiste nó ógánach i mianach nó i gcairéal contrártha d'fhorálacha an Achta seo, beidh tuismitheoir an pháiste nó an ógánaigh ciontach i gcion agus, ar a chiontú go hachomair, dlífear fíneáil nach mó ná fiche punt a chur air, mura rud é gur léir don chúirt gur tharla an sárú gan toiliú, cúlcheadú ná mainneachtain thoiliúil an tuismitheora.

140. —(1) Más rud é—

(a) le hintinn mheabhlaireachta, go ndéanfaidh duine deimhniú arna dheonú faoin Acht seo nó dá bhua ag an Aire a bhrionnú nó a úsáid nó a thabhairt ar iasacht do dhuine eile, nó go ligfidh sé do dhuine eile é a úsáid, nó go ndéanfaidh sé, nó go mbeidh ina sheilbh aige, doiciméad a bheidh chomh cosúil le haon deimhniú den sórt sin gur dóigh dó daoine a mheabhlú, nó

(b) chun go bhfaighidh sé dó féin nó do dhuine eile—

(i) deonú aon deimhnithe den sórt sin nó eisiúint aon dúblaigh de nó aiseag aon deimhnithe den sórt sin nó giorrú ar aon tréimhse ar fionraíodh aon deimhniú den sórt sin ar a feadh, nó

(ii) fostaíocht mar bhainisteoir mianaigh nó fostaíocht in oifig ar gá de réir nó de bhua an Achta seo gur bainisteoir mianaigh a cheapfadh duine chuici, nó

(iii) fostaíocht mar bhainisteoir cairéil nó fostaíocht in oifig ar gá de réir rialachán a mbeidh éifeacht acu de bhua alt 29 gur úinéir nó bainisteoir cairéil a cheapfadh duine chuici,

go ndéanfaidh duine ráiteas is eol dó a bheith bréagach i sonra ábhartha nó go ndéanfaidh sé go meargánta ráiteas atá bréagach in aon sonra ábhartha, nó go dtabharfaidh sé ar aird, go gcuirfidh sé ar fáil, go gcuirfidh sé ar aghaidh nó go n-úsáidfidh sé amhlaidh ar dhóigh eile doiciméad is eol dó a bheith bréagach i sonra ábhartha, nó go dtabharfaidh sé ar aird, go gcuirfidh sé ar fáil, go gcuirfidh sé ar aghaidh nó go n-úsáidfidh sé ar dhóigh eile, go meargánta, doiciméad is eol dó a bheith bréagach i sonra ábhartha, nó

(c) go ndéanfaidh duine go toiliúil taifead bréagach a chur in aon chlár, leabhar, fógra nó doiciméad eile is gá de réir nó de bhua an Achta seo a choimeád, a sheirbheáil nó a thabhairt nó, le hintinn mheabhlaireachta, úsáid d'aon taifead den sórt sin is eol dó a bheith bréagach, nó

(d) i gcomhlíonadh airbheartaithe ceanglais a fhorchuirtear leis an Acht seo nó dá bhua chun aon tuairisceáin, staitistic nó eolas eile a thabhairt nó chun éirim aon ordachán a chur in iúl do dhuine, go ndéanfaidh duine ráiteas is eol dó a bheith bréagach in aon sonra ábhartha nó go ndéanfaidh sé go meargánta ráiteas atá bréagach i sonra ábhartha, nó

(e) go nochtfaidh duine aon tuairisceán, staitistic nó eolas eile contrártha don Acht seo, nó

(f) arna cheangal air faoi mhír (f) d'fho-alt (1) d'alt 131 staid aon oibreachán a mharcáil ar phlean, go ndéanfaidh duine é sin a mharcáil ar dhóigh is eol dó a bheith bréagach i sonra ábhartha nó go ndéanfaidh sé go meargánta é a mharcáil air ar dhóigh atá bréagach i sonra ábhartha, nó

(g) go ligfidh duine air féin go bréagach gur cigire é,

beidh sé ciontach i gcion, agus dlífear—

(i) ar a chiontú go hachomair, príosúnacht ar feadh téarma nach faide ná trí mhí nó fíneáil nach mó ná céad punt nó iad araon a chur air,

(ii) ar a chiontú ar díotáil, príosúnacht ar feadh téarma nach faide ná dhá bhliain nó fíneáil nach mó ná dhá chéad punt nó iad araon a chur air.

(2) San alt seo tá le “brionnú” an bhrí chéanna atá le “forges” san Forgery Act, 1913.

141. —(1) Ní bhainfidh duine a bheidh ar fostú i mianach nó i gcairéal, ná ní dhéanfaidh sé mí-úsáid, go toiliúil, d'aon chóir, fearas, áis nó ní eile a bheidh curtha ar fáil de bhun an Achta seo chun sláinte, sábháilteacht nó leas na ndaoine a fhostaítear sa mhianach nó sa chairéal a áirithiú, agus má bhíonn aon chóir nó fearas chun sláinte nó sábháilteacht a áirithiú curtha ar fáil faoin Acht seo chun úsáide aon duine den sórt sin, úsáidfidh sé an chóir nó an fearas.

(2) Ní dhéanfaidh duine a bheidh ar fostú i mianach nó i gcairéal, go toiliúil agus gan chúis réasúnach, aon ní ar dóigh dó é féin nó daoine eile a chur i gcontúirt.

142. —Má dhéanann duine, gan chúis réasúnach, fógra a bheidh de thuras na huaire curtha in airde ag mianach nó cairéal, de bhun aon fhorála den Acht seo nó de rialacháin, a bhaint anuas, a bhascadh nó a aghlot, beidh sé ciontach i gcion agus ar a chiontú go hachomair dlífear fíneáil nach mó ná cúig phunt a chur air.

143. —(1) In aon imeachtaí i leith ciona faoin Acht seo, cuirfidh an Chúirt Dúiche faoi deara, má éilíonn ceachtar páirtí é, go dtógfar agus go gcaomhnófar nóta ar an bhfianaise.

(2) Más rud é, de dheasca tionóisce nó teagmhais eile i mianach nó i gcairéal, go dtabharfaidh cigire tuarascáil speisialta de bhun an Achta seo, go dtabharfaidh duine a ceapadh faoin Acht seo chun fiosrúchán poiblí a dhéanamh tuarascáil, nó go mbeidh ionchoisne cróinéara ann, agus gur léir ón tuarascáil nó ó imeachtaí an ionchoisne go ndearnadh, tráth na tionóisce nó an teagmhais eile nó roimhe sin, sárú, maidir leis an mianach nó leis an gcairéal,

(a) ar fhoráil den Acht seo nó d'ordú arna dhéanamh faoi nó de rialacháin, nó

(b) ar threoir, toirmeasc, srian nó ceanglas a bheidh tugtha nó forchurtha le fógra arna sheirbheáil faoin Acht seo, nó dá bhua, ag cigire, nó

(c) ar choinníoll a ghabhfaidh le díolúine, toiliú, ceadú nó údarás arna dheonú faoin Acht seo, nó dá bhua, ag an Aire nó ag cigire,

féadfar imeachtaí achomaire in aghaidh aon duine a ndlífear imeachtaí a thionscnamh ina aghaidh, mar gheall ar an sárú, a thosú tráth ar bith laistigh de thrí mhí tar éis an tuarascáil a thabhairt nó an ionchoisne a chríochnú.

(3) Féadfar imeachtaí achomaire in aghaidh aon duine a ndlífear imeachtaí a thionscnamh ina aghaidh, mar gheall ar shárú ar alt 21, a thosú tráth ar bith laistigh de thrí mhí ón dáta a gheobhaidh an tAire fios ar fhianaise is leor leis an Aire chun ionchúiseamh a dhéanamh mar gheall ar an sárú.

Chun críocha an fho-ailt seo, beidh deimhniú ón Aire i dtaobh an dáta a fuair sé fios ar fhianaise mar a dúradh ina leorfhianaise air.

(4) Beidh éifeacht ag fo-ailt (2) agus (3) d'ainneoin mhír 4 d'alt 10 den Petty Sessions (Ireland) Act, 1851, a fhorordaíonn teorainneacha ama i gcásanna dlínse achomaire.

(5) I gcás ina ndéanfar cion faoin Acht seo trí mhainneachtain i bhfógra a thabhairt nó tuarascáil a thaifeadadh, nó ní ar bith eile a dhéanamh, ag am, nó laistigh d'am, a shonraítear leis an Acht seo, le hordú arna dhéanamh faoi nó le rialacháin nó le fógra arna sheirbheáil faoin Acht seo, nó dá bhua, ag cigire, measfar an cion a leanúint go dtí go dtabharfar an fógra, go dtaifeadfar an tuarascáil nó go ndéanfar an ní eile, cibé acu é.

144. —Ní dhéanfar aon imeachtaí i leith ciona faoin Acht seo a thionscnamh in aghaidh aon duine den sórt a luaitear i mír (a) d'fho-alt (1) d'alt 135 ach amháin ag an Aire nó ag an Ard-Aighne nó toiliú an Aire nó an Ard-Aighne.

145. —(1) Aon úinéir nó bainisteoir mianaigh nó cairéil a thionscnóidh imeachtaí in aghaidh duine a fhostaítear sa mhianach nó sa chairéal mar gheall ar chion faoin Acht seo, déanfaidh sé, laistigh de lá is fiche tar éis críochnú thriail an duine sin sa chion sin, fógra faoi thoradh na trialach a thabhairt do chigire, agus, laistigh de lá is fiche tar éis críochnú aon imeachtaí i modh achomharc de dhroim na trialach, fógra faoi thoradh na n-imeachtaí sin a thabhairt do chigire.

(2) Chun críocha an ailt seo measfar gurb achomharc é imeachtaí a thabhairt os comhair na hArd-Chúirte chun ciontú a neamhniú le hordú certiorari.