Uimhir 10 de 1998

AN tACHT UCHTÁLA, 1998

RIAR NA nALT

Uimhir 10 de 1998

AN tACHT UCHTÁLA, 1998

[An tiontú oifigiúil]

ACHT DO LEASÚ AGUS DO LEATHNÚ AN DLÍ A BHAINEANN LE hUCHTÁIL LEANAÍ. [29 Aibreán, 1998]

ACHTAÍTEAR AG AN OIREACHTAS MAR LEANAS:

1. —San Acht seo—

ciallaíonn “an Príomh-Acht” an tAcht Uchtála, 1952 ;

ciallaíonn “Acht 1991” an tAcht Uchtála, 1991.

2. —Leasaítear leis seo alt 3 den Phríomh-Acht (arna leasú le halt 4 den Acht Uchtála, 1964 , agus le halt 6 den Acht Uchtála, 1988 )—

(a) tríd an míniú seo a leanas a chur isteach roimh an míniú ar “ordú uchtála”:

“ciallaíonn ‘gníomhaireacht uchtála’ cumann uchtála cláraithe nó bord sláinte;”,

(b) tríd an míniú seo a leanas a chur isteach i ndiaidh an mhínithe ar “ordú eatraimh”:

“ciallaíonn ‘bord sláinte’ bord sláinte arna bhunú faoin Acht Sláinte, 1970 ;”,

(c) tríd an míniú seo a leanas a chur in ionad an mhínithe ar “an tAire”:

“ciallaíonn ‘an tAire’ an tAire Sláinte agus Leanaí;”,

(d) tríd an míniú seo a leanas a chur in ionad an mhínithe ar “tuismitheoir”:

“ciallaíonn ‘tuismitheoir’, i leith linbh, mura n-éilíonn an comhthéacs a mhalairt, máthair nó athair an linbh nó iad araon, cibé acu atá nó nach bhfuil siad pósta ar a chéile;”,

agus

(e) tríd an míniú seo a leanas a chur in ionad an mhínithe ar “gaol”:

“ciallaíonn ‘gaol’, i leith linbh, seanathair nó seanmháthair, deartháir, deirfiúr, uncail nó aintín, lánfhola nó leathfhola nó ó chleamhnas, de chuid an linbh, agus folaíonn sé céile aon duine den sórt sin, agus is de thaobh na máthar nó an athar a dhéanfar gaolmhaireacht leis an leanbh a chomhaireamh.”.

3. —Leasaítear leis seo an Príomh-Acht tríd an méid seo a leanas a chur in ionad alt 5:

“5.—Féadfaidh an Bord, le toiliú an Aire, rialacha a dhéanamh—

(a) chun a nós imeachta a rialú nó i dtaobh aon ní dá dtagraítear san Acht seo mar ní ordaithe, agus

(b) lena rialófar an chomhchomhairle a cheanglaítear leis an Acht seo a sheoladh le hathair linbh nó leis an duine a chreideann gurb é athair an linbh é sula ndéantar an leanbh a shuíomh le huchtáil nó sula ndéantar ordú uchtála i leith an linbh.

5A.—Déanfar gach riail a dhéanfaidh an Bord faoi alt 5 agus gach rialachán a dhéanfaidh an tAire faoi alt 7C, a leagan faoi bhráid gach Tí den Oireachtas a luaithe is féidir tar éis a déanta nó a dhéanta agus, má dhéanann ceachtar Teach, laistigh den 21 lá is túisce a shuífidh an Teach sin tar éis an riail nó an rialachán a leagan faoina bhráid, rún a rith ag neamhniú na rialach nó an rialacháin, beidh an riail nó an rialachán ar neamhní dá réir sin, ach sin gan dochar do bhailíocht aon ní a rinneadh roimhe sin faoin riail sin nó faoin rialachán sin.”.

4. —Leasaítear leis seo an Príomh-Acht tríd an méid seo a leanas a chur isteach i ndiaidh alt 7:

5. —Leasaítear leis seo alt 16 den Phríomh-Acht (arna leasú le halt 2 den Acht Uchtála, 1964 , agus le halt 13 den Acht Uchtála, 1974 ) tríd an méid seo a leanas a chur in ionad fho-alt (1):

“(1) Beidh na daoine seo a leanas i dteideal éisteacht a fháil ar iarratas a dhéanamh ar ordú uchtála—

(a) an t-iarratasóir,

(b) an leanbh,

(c) máthair an linbh,

(d) athair an linbh nó an duine a chreideann gurb é athair an linbh é,

(e) caomhnóir an linbh,

(f) an duine a raibh an leanbh faoina cheannas nó faoina rialú díreach roimh shuíomh an linbh lena uchtáil,

(g) gaol don leanbh,

(h) ionadaí d'aon chumann uchtála cláraithe nó d'aon bhord sláinte a bhfuil, nó a raibh aon tráth, baint aige leis an leanbh,

(i) oifigeach don Bhord,

(j) aon duine eile a gcinnfidh an Bord, dá rogha féin, éisteacht a thabhairt dó.”.

6. —Leasaítear leis seo an Príomh-Acht tríd an méid seo a leanas a chur isteach i ndiaidh alt 19:

7. —Leasaítear leis seo alt 34 den Phríomh-Acht (arna leasú le halt 6 den Acht Uchtála, 1974 ) tríd an méid seo a leanas a chur in ionad fho-ailt (4), (5) agus (6):

“(4) Ní dhéanfaidh aon duine leanbh a thabhairt, nó a chur faoi deara leanbh a thabhairt, d'aon duine eile le go n-uchtóidh duine an leanbh mura rud é—

(a) gur duine de thuismitheoirí an linbh an duine céadluaite, agus

(b) gur gaol don leanbh an duine a bheartaíonn an leanbh a uchtáil.

(4A) Ní ghlacfaidh aon duine leanbh chun an leanbh a uchtáil mura rud é gur gaol don leanbh an duine.

(4B) Chun críocha fho-ailt (4) agus (4A), folaíonn ‘gaol’ tuismitheoir linbh agus céile tuismitheora linbh.

(5) Duine a sháróidh fo-alt (4) nó (4A) beidh sé ciontach i gcion agus dlífear ar é a chiontú go hachomair fíneáil nach mó ná £1,500 nó príosúnacht ar feadh téarma nach faide ná dhá mhí dhéag, nó iad araon, a chur air.

(6) Ní bhaineann an t-alt seo—

(a) le gníomhaireacht uchtála, ná

(b) le duine lena suífidh gníomhaireacht uchtála leanbh.”.

8. —Leasaítear leis seo an Príomh-Acht tríd an méid seo a leanas a chur in ionad alt 43:

“43.—Duine a dhéanfaidh go feasach aon ráiteas bréagach nó míthreorach nó a thabharfaidh go feasach aon fhaisnéis bhréagach nó mhíthreorach don Bhord, do ghníomhaireacht uchtála nó do dhuine a bheidh ag gníomhú thar ceann ceachtar acu nó a chabhróidh nó a neartóidh le haon duine eile chun déanamh amhlaidh, beidh sé ciontach i gcion agus, gan dochar d'aon phionós eile a dhlífear a chur ar an duine, dlífear ar é a chiontú go hachomair fíneáil nach mó ná £1,500 nó príosúnacht ar feadh téarma nach faide ná dhá mhí dhéag, nó iad araon, a chur air.”.

9. —Leasaítear leis seo an Príomh-Acht tríd an méid seo a leanas a chur isteach i ndiaidh alt 43:

“44.—(1) Duine a sháróidh nó nach gcomhlíonfaidh—

(a) aon riail arna déanamh faoi alt 5 nó aon rialachán arna dhéanamh faoi alt 7C, nó

(b) aon fhoráil d'alt 7B, 7E nó 7F,

beidh sé ciontach i gcion agus, gan dochar d'aon phionós eile a dhlífear a chur ar an duine, dlífear ar é a chiontú go hachomair fíneáil nach mó ná £1,500 nó príosúnacht ar feadh téarma nach faide ná dhá mhí dhéag, nó iad araon, a chur air.

(2) I gcás cion faoi fho-alt (1) a bheith déanta ag comhlacht corpraithe nó ag duine a airbheartaíonn a bheith ag gníomhú thar ceann comhlachta chorpraithe nó comhlachta neamhchorpraithe daoine agus go gcruthófar go ndearnadh amhlaidh é le toiliú nó le ceadú, nó gurb inchurtha é i leith aon fhaillí ar thaobh, aon duine ar stiúrthóir, comhalta de choiste bainistíochta nó d'údarás rialaithe eile an chomhlachta lena mbaineann é, nó arbh é bainisteoir nó rúnaí an chomhlachta é, nó arbh oifigeach eile don chomhlacht é nuair a rinneadh an cion, measfar go ndearna an duine sin freisin an cion agus féadfar imeachtaí a thionscnamh ina choinne agus é a phionósú dá réir sin.

45.—D'ainneoin alt 10 (4) den Petty Sessions (Ireland) Act, 1851, féadfar imeachtaí i leith ciona faoin Acht seo a thionscnamh laistigh de dhá mhí dhéag ó dháta an chiona.”.

10. —Leasaítear leis seo alt 1 d'Acht 1991—

(a) sa mhíniú ar “uchtáil choigríche”—

(i) tríd an méid seo a leanas a chur in ionad mhír (a):

“(a) go bhfuarthas, nó gur ligeadh thar ceal, faoi dhlí na háite ina ndearnadh an uchtáil, toiliú gach duine leis an uchtáil a n-éilítear, faoin dlí sin, a thoiliú leis an uchtáil a fháil nó a ligean thar ceal—

(i) an tráth a rinneadh an uchtáil, nó

(ii) tráth dá éis sin, más rud é nárbh é ab éifeacht san áit sin leis an uchtáil a deonaíodh i dtosach ná caidreamh dlíthiúil tuismitheora-linbh a bhí ann roimhe sin a fhoirceannadh, ar tráth é sin a athraíodh an uchtáil ina huchtáil a raibh an éifeacht sin aici de bhua an toiliú sin a fháil nó a ligean thar ceal faoin dlí sin (agus déanfar an dáta ar ar deonaíodh an uchtáil i dtosach a fhorléiriú chun críocha an Achta seo mar an tráth a rinneadh an uchtáil),”,

(ii) tríd an méid seo a leanas a chur in ionad mhír (b):

“(b) go bhfuil go substaintiúil an éifeacht dhlíthiúil chéanna ag an uchtáil, fad atá sí i bhfeidhm, maidir le caomhnóireacht an linbh san áit ina ndearnadh an uchtáil agus atá ag uchtáil a dhéantar le hordú uchtála,”,

agus

(iii) tríd an méid seo a leanas a chur in ionad mhír (d):

“(d) gur ar mhaithe leis an leanbh agus ar a leas a rinneadh an uchtáil,”,

agus

(b) tríd an méid seo a leanas a chur in ionad an mhínithe ar “áit”:

“ciallaíonn ‘áit’ tír (seachas an Stát) nó aon cheann de na dlínsí seo a leanas, is é sin le rá, Sasana agus an Bhreatain Bheag, Albain, Tuaisceart Éireann, Oileán Mhanann agus Oileáin Mhuir nIocht nó, i ndáil le tír ina bhfuil, i gcúrsaí uchtála, dhá chóras dlí nó níos mó i bhfeidhm in aonaid chríche éagsúla, aon cheann de na haonaid chríche;”.

11. —(1) Leasaítear leis seo alt 2 d'Acht 1991 tríd an méid seo a leanas a chur in ionad fho-alt (2):

“(2) An t-alt seo agus ailt 3 go 5 den Acht seo is ailt iad atá in ionad aon rialach dlí a dhéanann foráil le haghaidh aitheantais d'uchtálacha a dhéantar lasmuigh den Stát.”.

(2) Measfar gur tháinig fo-alt (1) i ngníomh an 30ú lá de Bhealtaine, 1991.

12. —(1) Leasaítear leis seo Acht 1991 tríd an méid seo a leanas a chur isteach i ndiaidh alt 4:

“4A.—Aon uchtáil choigríche (cibé acu a rinneadh an uchtáil roimh thosach feidhme an ailt seo nó dá éis) a rinneadh in áit nach raibh sainchónaí, cónaí rialta nó gnáthchónaí ar cheachtar de na huchtaitheoirí ar an dáta a ndearnadh an uchtáil, ach nach n-aithnítear faoi dhlí na háite ina raibh sainchónaí, cónaí rialta nó gnáthchónaí, de réir mar a bheidh, ar cheachtar de na huchtaitheoirí nó orthu araon ar an dáta sin, ar an aon ábhar amháin nach raibh foráil i ndlí na háite sin maidir le haitheantas d'uchtálacha a dhéantar lasmuigh den áit sin, measfar, mura mbeadh sé in aghaidh polasaí phoiblí go measfaí amhlaidh, go ndearnadh an uchtáil sin le hordú uchtála bailí arna dhéanamh ar an dáta sin nó ar an tosach feidhme sin, cibé acu is déanaí.”.

(2) Measfar gur tháinig fo-alt (1) i ngníomh an 30ú lá de Bhealtaine, 1991.

13. —(1) Leasaítear leis seo alt 5 d'Acht 1991—

(a) i bhfo-alt (1), trí “a shonraítear in alt 2, 3, 4 nó 4A den Acht seo” a chur in ionad “a shonraítear in alt 2, 3 nó 4 den Acht seo”, agus

(b) trí “1992” a chur in ionad “1991” gach áit a bhfuil sé i gclásail (I) agus (II) d'fhomhír (iii) d'fho-alt (1) agus i bhfo-alt (2).

(2) Measfar gur tháinig fo-alt (1) i ngníomh an 30ú lá de Bhealtaine, 1991.

14. —(1) Leasaítear leis seo alt 6 d'Acht 1991—

(a) i bhfo-alt (2), tríd an méid seo a leanas a chur in ionad mhír (a) (i):

“(i) gur uchtáil choigríche an uchtáil lena mbaineann aon alt d'ailt 2 go 4A den Acht seo, nó”,

agus

(b) trí fho-alt (6) a scriosadh.

(2) Measfar gur tháinig fo-alt (1) (a) i ngníomh an 30ú lá de Bhealtaine, 1991.

15. —Leasaítear leis seo alt 7 d'Acht 1991—

(a) i bhfo-alt (1), tríd an méid seo a leanas a chur in ionad mhír (b):

“(b) faoi réir fho-alt (1A), a ordú don Bhord a chur faoi deara go ndéanfar an taifead lena mbaineann sa Chlár a chealú, nó”,

agus

(b) trí na fo-ailt seo a leanas a chur isteach i ndiaidh fho-alt (1):

“(1A) Ní thabharfaidh an Chúirt ordú faoi mhír (b) d'fho-alt (1) de bhíthin go ndearnadh uchtáil a chur ar ceal, a chúlghairm, a fhoirceannadh, a neamhniú nó a chur ar neamhní ar shlí eile faoi dhlí na háite agus de réir dhlí na háite ina ndearnadh í mura deimhin leis an gCúirt go mbeadh sé ar mhaithe le leasanna an duine ab ábhar don uchtáil.

(1B) I gcás ina dtabharfaidh an Chúirt ordú faoi mhír (b) d'fho-alt (1), féadfaidh sí cibé orduithe i leith an duine ab ábhar don uchtáil a dhéanamh is dóigh leis an gCúirt a bheith riachtanach sna himthosca agus a bheith ar mhaithe le leasanna an duine, lena n-áirítear orduithe a bhaineann le caomhnóireacht, coimeád, cothabháil agus saoránacht an duine agus, d'ainneoin aon ní in aon Acht eile, beidh feidhm ag aon ordú den sórt sin agus déanfar é a chomhlíonadh a mhéid is gá chun éifeacht a thabhairt don ordú.”.

16. —Leasaítear leis seo alt 9 d'Acht 1991 tríd an méid seo a leanas a chur isteach i ndiaidh fho-alt (3) (b):

“(3A) Déanfar gach rialachán a dhéanfaidh an tAire faoin alt seo a leagan faoi bhráid gach Tí den Oireachtas a luaithe is féidir tar éis a dhéanta agus, má dhéanann ceachtar Teach, laistigh den 21 lá is túisce a shuífidh an Teach sin tar éis an rialachán a leagan faoina bhráid, rún a rith ag neamhniú an rialacháin, beidh an rialachán ar neamhní dá réir sin, ach sin gan dochar do bhailíocht aon ní a rinneadh roimhe sin faoin rialachán.”.

17. —Tiocfaidh ailt 2 go 9 den Acht seo i ngníomh an lá atá nócha lá tar éis dháta rite an Achta seo.

18. —(1) Féadfar an tAcht Uchtála, 1998 , a ghairm den Acht seo.

(2) Maidir leis na hAchtanna Uchtála, 1952 go 1991, agus leis an Acht seo—

(a) féadfar na hAchtanna Uchtála, 1952 go 1998, a ghairm díobh le chéile, agus

(b) forléireofar le chéile iad mar aon Acht amháin.